W piątek 11 października Polski Związek Lekkiej Atletyki świętuje 100-lecie powstania.
Lekkoatletyka na polskich ziemiach pojawiła się już w okresie zaborów, wiele lat przed założeniem PZLA. Nasz sport aktywnie rozwijał się głównie w Warszawie oraz Galicji. Wśród osób, które mocno zaangażowały się wówczas w rozwój lekkoatletyki można wymienić m.in. Zdzisława Latawca czy braci Tadeusza i Wacława Kucharów.
11 października 1919 roku w budynku Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego przy ul. Radziwiłłowskiej 4 podczas pierwszego zjazdu działaczy lekkoatletycznych Polskiego Kolegium Lekkoatletycznego powołano do życia Polski Związek Lekkiej Atletyki. Zebranie założycielskie zostało otwarte przez dr Stanisława Polakiewicza. Jego uczestnikami byli: Ludwik Christelbauer, Marceli Jakubowski (były szef Polskiego Komitetu Lekkoatletycznego), Stanisław Kopczyński, Mieczysław Orłowicz, Stanisław Polakiewicz, Jan Baran, Tadeusz Dręgiewicz, Zygmunt Krachulec, Tadeusz Kuchar, Henryk Landau, Józef Lustgarten, Mieczysław Szereda, Wacław Wojakowski, Władysław Wrzostek oraz Alfred Hic. Pierwszym prezesem PZLA wybrano Tadeusza Kuchara.
Tablica pamiątkowa umieszczona na budynku gdzie założono PZLA
Początkowo – w latach 1919-1921 – siedzibą Związku był Lwów. Biuro PZLA znajdowało się w istniejącej do dziś kamienicy przy ul. Wałowej 11. Także we Lwowie latem 1920 roku rozegrano pierwsze mistrzostwa Polski (wówczas nazywane mistrzostwami głównymi). W maju 1921 roku PZLA przystąpiło do IAAF. Drugi Walny Zjazd Delegatów, obradujący 27 listopada 1921 roku, zdecydował o przenosinach siedziby PZLA do Warszawy.
Pierwsze lata rozwoju lekkoatletyki w niepodległej Polsce nie były łatwe, ale po blisko 10 latach istnienia Polskiego Związku Lekkiej Atletyki – podczas Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie – Halina Konopacka zdobyła złoty medal w rzucie dyskiem i została pierwszą w historii Polski mistrzynią olimpijską. Sukcesy w latach 30-tych odnosili m.in. sprinterka Stanisława Walasiewicz, dwukrotna medalistka olimpijska i wielokrotna rekordzistka świata dyskobolka Jadwiga Wajsówna, miotacze: Maria Kwaśniewska czy Eugeniusz Lokajski oraz nasz najbardziej znany długodystansowiec, mistrz olimpijski z Los Angeles w biegu na 10 000 metrów, Janusz Kusociński. Kariery wielu z przedwojennych bohaterów stadionów przerwała śmierć na polach II wojny światowej.
Po wojennej zawierusze lekkoatletyka odradzała się stopniowo począwszy od lat 50-tych. W drugiej połowie dekady powstał słynny Wunderteam, o którego potędze stanowili tak wybitni sportowcy jak Zdzisław Krzyszkowiak, Jerzy Chromik, Tadeusz Rut, Janusz Sidło, Edmund Piątkowski, Teresa Ciepły, Elżbieta Krzesińska oraz moc innych, których nazwiska zapisały się złotymi zgłoskami na kartach historii polskiego sportu. Ojcami sukcesów naszych lekkoatletów w tym okresie byli m.in. wybitni specjaliści jak Jan Mulak, Zygmunt Szelest czy Tadeusz Starzyński.
Koniec lat 60-tych oraz lata 70-te to wejście w tak zwaną erę tartanu. 15 sierpnia 1969 – w roku jubileuszu 50-lecia istnienia Polskiego Związku Lekkiej Atletyki – na stadionie warszawskiej Skry położony został tartan. Stołeczny obiekt był pierwszym w naszej części Europy stadionem ze sztuczną nawierzchnią. Dużo mówiło się o organizacji na nimi, w roku 1971, mistrzostw Europy. Ostatecznie zawody te odbyły się w Helsinkach, ale przez kolejne lata to właśnie wokół Skry toczyło się lekkoatletyczne życie w Polsce. Stadion gościł moc imprez w tym m.in. wielokrotnie mistrzostwa kraju, Memoriał Janusza Kusocińskiego, zawody pucharu Europy czy mające zawsze znakomitą obsadę Międzynarodowe Mistrzostwa Warszawy.
W latach 1964-1980 wielkie lekkoatletyczne sukcesy świętowała Irena Szewińska – najwybitniejsza polska sportsmenka, siedmiokrotna medalistka olimpijska, wielokrotna rekordzistka Polski, Europy i świata. Po zakończeniu kariery sportowej Pani Irena nie zerwała ze sportem – aktywnie działała w strukturach m.in. Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Była też członkiem Rady Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) oraz członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Królowa polskiej lekkoatletyki odeszła 29 czerwca 2018 roku.
Irena Szewińska, siedmiokrotna medalistka olimpijska
Bronisław Malinowski, Taduesz Ślusarski, Jacek Wszoła, Władysław Komar i Władysław Kozakewicz – ich złote medale olimpijskie wyznaczały drogę polskiej lekkoatletyki od 1972 do 1980 roku. Niestety po udanych mistrzostwach świata w 1983 roku biało-czerwonych zabrakło, z przyczyn politycznych, na igrzyskach w Los Angeles. To znaczącą wpłynęło na słabnący poziom sportowy lekkoatletyki w drugiej połowie dekady.
Trudnym okresem dla polskiego sportu był czas transformacji ustrojowej. W tym czasie PZLA borykał się z różnymi problemami, ale mimo to polscy sportowcy osiągali sukcesy międzynarodowe. Tryumfy – najpierw w kategorii juniora, a później seniora – świętował skoczek wzwyż Artur Partyka, mistrzynią świata w biegu maratońskim została Wanda Panfil, a wiele medali dużych imprez zdobyła wieloboistka Urszula Włodarczyk.
W 1999 roku z inicjatywy działaczy, trenerów, sędziów oraz redakcji Dziennika Polskiego, na budynku, w którym 80 lat wcześniej założono Polski Związek Lekkiej Atletyki, odsłonięto pamiątkową tablicę.
Na przełomie wieku polscy lekkoatleci obdarzyli nas niezwykle udanymi startami w mistrzostwach Europy w Budapeszcie (1998), Igrzyskach Olimpijskich w Sydney (zdobyliśmy tam 4 złote medale, dwa wywalczył Robert Korzeniowski, a Mazurek Dąbrowskiego był grany również dla Kamili Skolimowskiej oraz Szymona Ziółkowskiego), mistrzostwach świata w Edmonton w 2001 czy halowych mistrzostwach Europy w 2002 roku w Wiedniu.
W kolejnych latach Polacy zdobyli m.in. dziewięć medali Mistrzostw Świata w Berlinie oraz dziewięć na Mistrzostwach Europy 2010 w Barcelonie. W 2012 roku Tomasz Majewski drugi raz z rzędu został mistrzem olimpijskim. Wielkie sukcesy w ostatniej dekacie święci Anita Włodarczyk. Polka jest rekordzistką świata, pierwszą kobietą która rzuciła młotem ponad 80 metrów. W 2016 roku zwyciężyła w Plebiscycie Przeglądu Sportowego. Ostatnie sezony pokazały umocnienie reprezentacji Polski jako czołowej ekipy na kontynencie. W 2016, 2017 i 2019 biało-czerwoni wygrywali klasyfikację medalową mistrzostw Europy (na stadionie oraz dwukrotnie w hali). Letnie mistrzostwa świata w latach 2015-2019 przyniosły Polsce 22 medale.
Reprezentacja Polski po zwycięstwie w drużynowych mistrzostwach Europy w Bydgoszczy
W roku jubileuszu 100-lecia Polski Związek Lekkiej Atletyki był gospodarzem 8. Drużynowych Mistrzostw Europy. Zawody zorganizowane na Stadionie im. Zdzisława Krzyszkowiaka w Bydgoszczy między 9 i 11 sierpnia okazały się nie tylko sukcesem organizacyjnym. Znakomicie startująca reprezentacja Polski odniosła, przy wypełnionych po brzegi trybunach, spektakularne zwycięstwo. Sezon, który rozpoczął się od udanych startów na halowych mistrzostwach Europy w Glasgow biało-czerwoni zakończyli z sześcioma krążkami mistrzostw świata w Dosze.
Dziś o potędze polskiej lekkoatletyki świadczą m.in. takie postacie światowej sportu jak Anita Włodarczyk, Paweł Fajdek, Adam Kszczot, Wojciech Nowicki, Piotr Lisek, Justyna Święty-Ersetic, Marcin Lewandowski.
Maciej Jałoszyński / foto: Janusz Szewiński, Marek Biczyk, Tomasz Kasjaniuk, Maciej Jałoszyński
